Ở bài viết dưới đây, Ferroli sẽ mách bạn những lưu ý quan trọng để khai bếp đầu năm được trọn vẹn nhất!
Gian bếp không những là nơi thổi bùng lên ngọn lửa yêu thương, gắn kết thành viên trong gia đình mà còn mang lại nhiều may mắn, bình an cho gia chủ, là không gian ảnh hưởng đến vận khí của gia đình.
Bởi vì căn bếp đóng vai trò quan trọng như vậy nên khai bếp đầu năm đã trở thành tập tục ăn sâu trong tâm thức người Việt bao đời nay. Tuy nhiên, không phải tất cả gia đình đều hiểu rõ ý nghĩa cũng như cách khai bếp sao cho đúng.
Ý nghĩa của tập tục khai bếp đầu năm
Có lẽ đối với những người con của vùng quê yên bình sẽ lưu giữ nhiều kỷ niệm hơn với căn bếp nhỏ. Hình ảnh bếp lửa chờn vờn sương sớm luôn gắn liền với bóng dáng của người bà, người mẹ tần tảo sớm hôm, của những đứa trẻ quây quần bên nồi bánh chưng những ngày cận Tết.
Bên cạnh đó, gian bếp cũng ảnh hưởng đến vượng khí của gia đình. Trong đó, rất nhiều tập tục quan trọng có liên quan đến căn bếp Việt như tiễn ông Công, ông Táo về trời, khai bếp đầu năm,…
Trong đó, khai bếp là một trong những tập tục đã ăn sâu trong tâm thức người Việt, là hoạt động thổi lên ngọn lửa ấm cúng trong những ngày đầu năm mới với mong muốn cả năm may mắn, “bếp ấm nhà mới an”.
Ý nghĩa cốt lõi của tập tục này chính là cầu mong điều tốt đẹp sẽ đến với những thành viên trong gia đình, tất cả mọi người sẽ luôn hòa thuận, gắn bó và yêu thương nhau.
Tuy nhiên, dưới góc nhìn khác, hoạt động khai bếp gắn chặt với thuyết Âm dương ngũ hành. Cụ thể như sau:
- Hành Kim là các vật dụng nấu nướng bằng kim loại như xoong, nồi, chảo có hình tròn, mang ý nghĩa tượng trưng cho một năm trọn vẹn.
- Hành Mộc là đôi đũa thường có một đầu tròn, một đầu vuông thể hiện sự hòa hợp trong âm dương.
- Hành Thủy là dầu ăn, thường có màu vàng óng, được ông cha ta tin rằng sẽ là khởi nguồn cho một năm mới đầy vận may, tài lộc dồi dào, vạn sự hanh thông. Theo lối chơi chữ, “dầu” đồng âm với “giàu”, gắn với sự giàu sang, giàu nhân ái, tình cảm.
- Hành Hỏa chính là căn bếp đại diện cho năng lượng và vượng khí trong gia đình.
- Hành Thổ là người khai bếp.
Do đó, để hoạt động khai bếp được diễn ra thuận lợi, khởi ngàn tài lộc thì cần hội tụ đủ 5 yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ vừa kể trên.
Những điều cần lưu ý khi khai bếp đầu năm
Tùy thuộc vào điều kiện gia đình mà tập tục khai bếp được gia chủ thực hiện một cách linh hoạt, đơn giản. Trong nhiều gia đình, vào ngày mùng một Tết dù không nấu nướng gì nhưng căn bếp vẫn luôn đỏ lửa. Vì họ tin rằng bếp có ấm, nhà mới an.
Đối với những gia đình sử dụng bếp củi, hoạt động khai bếp đơn giản chỉ là pha một tách trà ấm hoặc hầm một nồi thịt kho vào sáng sớm. Ngày nay, việc thắp lửa bằng củi hay sử dụng bếp gas, bếp điện đều giữ nguyên ý nghĩa như vậy.
Dưới đây là một số lưu ý khi khai bếp mà gia chủ cần nắm rõ để hoạt động này diễn ra suôn sẻ, thuận lợi hơn:
Trình tự khai bếp
Cần chuẩn bị những vật dụng, nguyên liệu cho món ăn dự định chế biến để sau khi bật bếp là có thể bắt tay vào nấu nướng ngay mà không phải lúng túng. Đây cũng là cơ sở để mọi sự bình an, thuận buồm xuôi gió.
Đặc biệt, trước khi khai bếp cần “điểm danh” lại tất cả 5 yếu tố trong Âm dương ngũ hành vừa kể trên để tránh những thiếu sót. Chỉ cần thiếu một trong những 5 yếu tố đó, hoạt động khai bếp sẽ không còn trọn vẹn nữa.
Người khai bếp
Đại diện người đứng ra khai bếp cũng đóng vai trò quan trọng đối với sự “thành công” của hoạt động này. Nên lựa chọn người giỏi nấu ăn hoặc người đem lại sự hòa khí cho gia đình. Bởi lẽ, một người không thể làm nên sự trọn vẹn, đủ đầy yêu thương trong một năm nhưng hòa khí gia đình lại có thể làm được điều đó.
Bên cạnh đầu bếp chính, đảm nhiệm việc chế biến món ăn thì những thành viên khác sẽ quây quần bên nhau sơ chế nguyên liệu để việc khai bếp vẹn nguyên ý nghĩa gia đình sung túc, trọn vẹn.
Khai bếp cần có sự chỉnh chu, cẩn thận, không được bừa bãi nên người khai bếp cũng cần có những đức tính này. Đặt trọn tâm mình vào món ăn đầu năm mới chắc chắn sẽ giúp cho việc khai bếp trở nên ý nghĩa hơn.
Ngày khai bếp
Trong 15 ngày đầu tiên của năm mới, gia đình có thể lựa chọn một ngày đẹp nhất, thuận lợi nhất, có đầy đủ thành viên trong gia đình để tiến hành tập tục khai bếp.
Tuy nhiên, ngày Tết rất kỵ sự nguội lạnh trong căn bếp nên hãy khai bếp vào một ngày sớm nhất có thể để đem đến hơi ấm cho nhà cửa.
Như vậy, khai bếp đầu năm có trọn vẹn hay không, năm mới có ấm êm, hạnh phúc, sum vầy hay không sẽ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Bếp nhỏ hay bếp lớn không quan trọng, quan trọng là chúng ta đặt tâm mình vào trong đó, thành viên trong gia đình phải hòa thuận và quây quần bên nhau!